چویایسی یا اچ واک (به انگلیسی: HVAC) مخفف حروف ابتدایی عبارت انگلیسی Heating, Ventilating and Air Conditioning که به مجموعه فناوریهای مربوط به «گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع» گفته میشود که در برگیرنده فناوریهای مربوط به ایجاد آسایش از طریق تهویه و ایجاد شرایط دمایی مطبوع برای محیطهای داخلی ساختمان است.
سیستمهای HVAC شامل چیلر هوا خنک، مینی چیلر، داکت اسپلیت و پکیچ پشت بامی در طول زمان دچار فرسایش شده و نیاز به تعمیر و بهبود پیدا میکنند. سوالی که برای بسیاری از صاحبان پروژهها پیش میآید این است که آیا تعویض کامل سیستم HVAC با تجهیزات نو و مدرن بهتر از تعمیر و نگهداری سیستمهای قدیمی نیست؟
سیستمهای HVAC، تعمیر یا نگهداری؟
پاسخ این سوال، همچنان به عنوان یکی از قدیمیترین مسائل صنعت HVAC مطرح است. اسکات جی، یکی از سهامداران شرکت Aire Serv، معتقد است : "شاید ۲۰ یا ۳۰ سال پیش، همه چیز به مراتب راحت تر بود. سیستمهای کنترلی بسیار ساده طراحی شده بودند و در عین حال قطعات متحرک بسیار کمتر و در نتیجه خرابیهای احتمالی عمدتاً کمتر رخ میدادند. بنابراین، دستگاهها مقاومت بیشتری نسبت به عوامل مخربی مثل گرفتگی فیلترها، رشد گیاه اطراف کندانسورهای خارجی و یا آلودگی فنها و کویلها داشتند.
بدیهی است امروزه سیستمهای تهویه پیچیدگیهای خاص خود را دارند. در کنار پیشرفت فناوریها و سیستمهای پیچیدهتر، طول عمر آنها نیز در حال تکامل است. برخی از تولید کنندگان طول عمر یک دستگاه را بیشتر به عوامل خارجی نسبت میدهند تا ماهیت خود دستگاه! به هر حال صرف نظر از علل مختلف خرابی دستگاهها، امروزه مسئولیت یک دستگاه فروخته شده بیش از هر زمان دیگری در گذشته، بر دوش تأمینکننده خواهد بود.
تاثیر عوامل محیطی بر طول عمر سیستمهای HVAC
تیم برزندین، مدیر عامل شرکت Lennox، اذعان داشت: عامل خاصی درون خود دستگاه وجود ندارد که منجر به کوتاهی طول عمر آن شود، بلکه محیط زیست امروز مهمترین علت آن است. همانگونه که محیط زندگی ما دائماً در حال تغییر است، عوامل مخربی که سیستمهای HVAC را تحت الشعاع قرار میدهند نیز در حال بروزرسانی هستند. مواد شیمیایی مختلفی که به صورت روزمره مورد استفاده قرار میگیرند. اعم از شویندههای مختلف، به شدت روی کویل دستگاههای Indoor و ساختار مسی آنها اثر مخرب دارند. او طول عمر مفید یک سیستم HVAC را عددی مابین ۱۲ تا ۱۵ سال برآورد کرده و افزود که عوامل محیطی درونی و محیط خارجی هر دو نقش مهمی در افزایش یا کاهش این طول عمر ایفا میکنند.
ارتقا سیستمهای HVAC
تولیدکنندگانی مانند شرکت Lennox اقداماتی را جهت بهبود طول عمر سیستمهای جدید خود در برابر محیط زیست انجام میدهند. برزندین معتقد است کویلهای داخلی نیاز به توجه بیشتری دارند. او می گوید: بسیاری از افراد در این صنعت به دنبال تغییرات اساسی در نحوه طراحی و تغییر ترکیبات Coating هستند تا مقاومت کویلها را نسبت به عوامل مخرب شیمیایی و در نهایت طول عمر آنها را افزایش دهند. وی افزود «معتقدم سیستمهای تهویه جدید نیاز بیشتری به تعمیر و نگهداری دارند، و قاعدتاً هزینه به نسبت بیشتری برای این موضوع نیاز است.» «با علم به این موضوع که سیستمهای تهویه روزبهروز به راندمان بالاتر و مصرف کمتری دست پیدا میکنند، به نظر میرسد ضریب اطمینان پذیری کمتری می توان برایشان قائل شد، که در نهایت منجر به هزینههای بیشتر برای حفظ سلامت دستگاه میشود.» در یک جمعبندی کلی باید گفت مشتریان این روزها، ترجیح میدهند از یک دستگاه تهویهٔ مدرن، با راندمان بالا و گارانتی طولانی مدت به جای تعمیر و ابقای دستگاههای قدیمی، بهره ببرند.
آنچه پیمانکاران میتوانند انجام دهند
برزندین در ادامه می گوید: از نگاه پیمانکاری، همه چیز منوط به آموزش مشتری است! من فکر میکنم، از یک طرف، شما به عنوان یک پیمانکار میتوانید اطلاعات زیادی در مورد محصولات و فناوریهای مختلف و تمام مزایای محصولات جدید خود ارائه دهید و از طرف دیگر، با تکیه به همین مزایا میتوانید اطمینان مشتری از طول عمر دستگاه را جلب نمایید. طبق گفته تیم استورم، مدیر تولید پمپهای حرارتی در شرکت Trane، اکثر سیستمهای مسکونی در بازار امروز ۱۰ سال گارانتی(به صورت محدود) برای محصولات خود ارائه میدهند. تیم گفت برای عمدهٔ مشتریان، طول عمر یک سیستم معمولاً مانع بزرگی به حساب نمیآید. اغلب افرادی که از دستگاههای مستعمل و قدیمی بهره میبرند، به این باور رسیدهاند که با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی، نیاز است که به جای تعمیر دستگاه خود، آن را تعویض نمایند. او اضافه کرد ما معمولاً زمانی شروع به صحبت در مورد جایگزینی میکنیم که دستگاهها دچار معایب و خرابیهایی خارج از چهارچوب گارانتی شوند. البته این بدان معنا نیست که به آنها بگوییم سیستم ۱۰ یا ۱۱ ساله خود را جایگزین کنند، بلکه در واقع تلاش میکنیم به آنها آموزش دهیم که توقعات خود را از دستگاههای HVAC و طول عمر آنها مدیریت کنند. البته گاهی اوقات به مشتریانی بر میخوریم که همچنان به تعمیر یک دستگاه ۵۰ ساله اصرار دارند! دستگاهی که میبایست ۲۰ سال پیش از رده خارج میشد! به هر حال با در نظر گرفتن تمام موارد فوق، خوشبختانه افراد به درک صحیحی از نیاز به ارتقاء و همچنین مراقبت از سیستمهای تهویه امروزی رسیدهاند. "مهم نیست که چه تجهیزی را با چه برندی نصب کنیم. بلکه در پایان روز این برند ماست که منتج به نصب خواهد بود.